Η επιλογή του Αγροτικού Συνεταιρισμού Καλαβρύτων (ΑΓΣ) για την πρώτη πιλοτική εφαρμογή του S@F έγινε με βάση το συνολικό αναπτυξιακό πλάνο του Συναιτερισμού για την ποιοτική ανάπτυξη των προϊόντων του και την επένδυση σε θέματα ασφάλειας και ποιότητας που δημιουργεί μια μεγάλη τεχνολογική πρόκληση !

Το σύστημα SAF λειτουργεί ως ψηφιακή πλατφόρμα ελέγχου, καταγραφής, ιχνηλασιμότητας και πρόβλεψης σε κρίσιμα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας γάλακτος – φέτας. Όλα τα δεδομένα συγκεντρώνονται σε κεντρική βάση, με δυνατότητα online πρόσβασης και αξιολόγησης σε πραγματικό χρόνο.


1.  Ζώνη Γάλακτος – Παρακολούθηση Ζωικής Παραγωγής

  • Γεωεντοπισμός μονάδων και αποτύπωση των ζωνών προέλευσης.

  • Αδειοδοτική κατάσταση και δυναμικότητα .

  • Βιομετρικά στοιχεία ζωικού κεφαλαίου ( σε δεύτερο χρόνο με την πρόοδο του προγράμματος γενετικής βελτίωσης που υλοποιείται από τον ΑΓΣΚ ).

  • Παρακολούθηση ζωοτεχνικών πρακτικών (διατροφή, εμβολιασμοί, κινήσεις κοπαδιού).

 2. Έλεγχος Συνθηκών Παραγωγής & Συλλογής Γάλακτος

  • Μικροκλίμα στάβλου: θερμοκρασία, υγρασία, αερισμός.

Η ανάλυση του μικροκλίματος ενός στάβλου είναι κρίσιμη για την υγεία και ευζωία των ζώων, την παραγωγικότητα και τη μείωση επιβλαβών εκπομπών. Το μικροκλίμα περιλαμβάνει τρεις βασικές παραμέτρους:

Θερμοκρασία

  • Επηρεάζει την κατανάλωση τροφής, την παραγωγή γάλακτος και το στρες των ζώων.

  • Θερμικό στρες παρατηρείται όταν οι θερμοκρασίες υπερβούν τις άνετες ζώνες θερμοκρασίας για το κάθε είδος.

Ενδεικτικές θερμοκρασίες ευζωίας:

Ιδανική Θερμοκρασία (°C)

Πρόβατα

5 – 25

Κατσίκες

10 – 25

Μέσα παρακολούθησης:

  • Θερμόμετρα 

  • Αισθητήρες με καταγραφή (data loggers)

  • Αυτόματα συστήματα HVAC με ελέγχους θερμοκρασίας

 Υγρασία

Υψηλή σχετική υγρασία (>75%) σε συνδυασμό με υψηλή θερμοκρασία ενισχύει το θερμικό στρες και την ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών.

  • Χαμηλή υγρασία προκαλεί ξηρότητα βλεννογόνων και μπορεί να επηρεάσει το αναπνευστικό σύστημα.

Ιδανική Σχετική Υγρασία:

  • 60% – 70% θεωρείται ιδανικό εύρος.

Μέσα παρακολούθησης:

  • Υγρόμετρα

  • Θερμο-υγρογράφοι

  • Ηλεκτρονικοί αισθητήρες RH με cloud καταγραφή

 Αερισμός

  • Απομάκρυνση:

    • Αμμωνίας (NH₃)

    • Υγρασίας

    • Διοξειδίου του άνθρακα (CO₂)

    • Σκόνης και αερολυμάτων

  • Εισαγωγή φρέσκου αέρα και οξυγόνου


Ενδεικτική Ανταλλαγή Αέρα:

  • 4–8 αλλαγές αέρα/ώρα το χειμώνα

  • 20–40 αλλαγές/ώρα το καλοκαίρι σε θερμικό στρες

Η σταθερή παρακολούθηση και ρύθμιση του μικροκλίματος είναι απαραίτητη για:

  • Μείωση ασθενειών

  • Αύξηση παραγωγικότητας

  • Εξασφάλιση ζωικής ευζωίας

  • Ελαχιστοποίηση εκπομπών NH₃ και CO₂

Aμμωνία 

  • Αέρια ένωση (NH₃), που παράγεται από τη διάσπαση των αζωτούχων αποβλήτων (ούρα, κόπρανα) στον στάβλο.

  • Έχει έντονη οσμή και γίνεται τοξική όταν συγκεντρώνεται σε υψηλά επίπεδα.

 Έλεγχος Αμμωνίας (NH₃)

Ο έλεγχος αμμωνίας σε κτηνοτροφικές μονάδες είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την προστασία της υγείας των ζώων και των εργαζομένων, όσο και για τον περιορισμό της περιβαλλοντικής ρύπανσης. Ακολουθεί μια πλήρης περιγραφή των μεθόδων και απαιτήσεων:

Η αμμωνία είναι αέριο με έντονη οσμή, που παράγεται από τη διάσπαση των ουρικών και αζωτούχων ενώσεων στα απόβλητα των ζώων.
Είναι τοξική σε υψηλές συγκεντρώσεις και συμβάλλει στη δημιουργία όξινης βροχής και σωματιδιακής ρύπανσης (PM2.5).

Στα πλαίσια του έργου επελέγη ένας ουσιαστικός τρόπος ελέγχου της Αμμωνίας η Συνεχής Παρακολούθηση (Online Monitoring Systems)

  • Εγκατάσταση σταθερών αισθητήρων σε Σταυλικές εγκαταστάσεις.

  • Δίνουν real-time δεδομένα σε υπολογιστή ή cloud.

Οριακές Τιμές Αμμωνίας Περιβάλλον Όριο (ppm)  

Ζωικός στάβλος < 10 ppm (ιδανικά < 5)

Επιπτώσεις της υψηλής αμμωνίας στην παραγωγή γάλακτος:

Μείωση γαλακτοπαραγωγής Η αμμωνία προκαλεί στρες, ανορεξία και μείωση πρόσληψης τροφής
Μείωση ποιότητας γάλακτος Αυξημένος αριθμός σωματικών κυττάρων (SCC), πτώση σε λίπος και πρωτεΐνη
Αναπνευστικά προβλήματα Ο ερεθισμός προκαλεί πνευμονίτιδες, βήχα, χαμηλό μεταβολισμό
Μείωση αναπαραγωγικής ικανότητας Ο οργανισμός στρέφεται στην άμυνα → καθυστέρηση οίστρου
Αύξηση λοιμώξεων Καταστροφή βλεννογόνου – ευνοεί μικρόβια & μαστίτιδες

Κρίσιμα Όρια Συγκέντρωσης Αμμωνίας

Συγκέντρωση NH₃ (ppm) Επίπεδο Κινδύνου
0–10 ppm Επιθυμητό – ασφαλές
10–20 ppm Οριακό – ήπια συμπτώματα
> 25 ppm Επικίνδυνο για υγεία – μείωση παραγωγής
> 50 ppm Τοξικό – απαγορευτικό

 Τρόποι Αντιμετώπισης:

  • Αερισμός (μηχανικός ή φυσικός)

  • Συχνή απομάκρυνση κοπριάς / ούρων

  • Ρύθμιση υγρασίας (π.χ. αποφευκτέα στάσιμα νερά)

  • Βιολογικοί ή χημικοί απορροφητές αμμωνίας στο δάπεδο

  • Αισθητήρες NH₃ – μέτρηση real-time

Συμπέρασμα

Η συστηματική παρακολούθηση και μείωση της αμμωνίας είναι απαραίτητη για:

  • Υγεία του ζωικού κεφαλαίου

  • Ποιότητα και ποσότητα γάλακτος

  • Συμμόρφωση με ευρωπαϊκά πρότυπα ευζωίας



 3. Ποιοτικός -Ποσοτικός Έλεγχος Γάλακτος (στη συλλογή)

  • Χημικοί δείκτες: λιπαρά, πρωτεΐνη, pH, λακτόζη.

  • Μικροβιολογικοί δείκτες: μικροβιακό φορτίο, σωματικά κύτταρα.

  • Ανιχνεύσεις υπολειμμάτων (αντιβιοτικών, κτηνιατρικών σκευασμάτων).

  • Αρχειοθέτηση ανά παραγωγό – ημερομηνία – παρτίδα.

 5. Ποιοτικός Έλεγχος Ζωοτροφών

  • Προέλευση και σύνθεση: παραγωγός, παρτίδα, τύπος ζωοτροφής.

  • Αναλύσεις πρώτων υλών (πρωτεΐνη, ινώδεις ουσίες, μυκοτοξίνες).

  • Καταγραφή ημερήσιου σιτηρεσίου.

  • Συσχετισμός με δείκτες παραγωγής & υγείας.


6. Ποιοτικός Έλεγχος Τελικού Προϊόντος – ΦΕΤΑ ΠΟΠ

  • Σύνδεση παρτίδας φέτας με παρτίδες γάλακτος (ιχνηλασιμότητα).

  • Αποτελέσματα ελέγχων: οργανοληπτικά, μικροβιολογικά, φυσικοχημικά.

  • Συνθήκες ωρίμανσης: θερμοκρασία, χρόνος, άλμη.

  • Συσκευασία – αποθήκευση – διάθεση.


7 Online Data – Ψηφιακή Πλατφόρμα SAF

Η πλατφόρμα SAF προσφέρει:

  • Online dashboard ανά κτηνοτροφική μονάδα & στάδιο παραγωγής.

  • Αυτόματες ειδοποιήσεις (π.χ. θερμοκρασία > όριο, μικροβιακή επιβάρυνση).

  • Γραφήματα και αναλύσεις απόδοσης (παραγωγικότητα, ποιότητα).

  • Εξαγωγή δεδομένων για πιστοποιήσεις και έλεγχο ΠΟΠ.

  • Υποστήριξη αποφάσεων με βάση AI/ML (π.χ. πρόβλεψη κρίσεων ή υποβάθμισης ποιότητας).


Εφαρμογή